Hoe kwam het zo dat jij in 1975 in Oud-Beijerland ging opgraven ?
In juni 1975 hoorde ik dat Peter Biemans, Adrie Biemans, Ed van der Velde en Henny Bol in Oud-Beijerland putten aan het graven waren waaruit prachtig 17e eeuws aarderwerk te voorschijn kwam. Ik ging daar er op de brommer heen om mee te helpen. Zij waren destijds grote gaten aan het graven op de noordhoek van de Kerkstraat met de Beneden Molendijk, daar achter waar nu de Zeeman is. Er was toen in deze hoek nog een doorgang met een poort naar de achtertuinen van huizen aan de West-Voorstraat. In de uitgegraven ondergrond bevonden zich voornamelijk afvallagen met puin, mest en slachtafval. Er werd ook aardewerk gevonden waaronder enige prachtige grote vleesborden van rood aardewerk met slibversiering.
Dat beloofde wat, hoe ging het verder?
In da jaren daarna werden de huizen aan weerszijden van de Peperstaat afgebroken en kwam het gehele gebied aan de Peperstraat tussen de West- Voorstraat en de Kerkstraat open te liggen. Arie de Koning uit Strijen was daar bezig huizen te slopen en voor een krat bier wilde hij op zaterdag-morgen wel terugkomen om de inmiddels door ons ontdekte waterputten met zijn graafmachine bloot te leggen. Twee van de waterputten zaten volgestort met puin en onderin de putten werd veel materiaal uit het derde kwart van de 17e eeuw gevonden. Ook werden er enkele grote houten beerputten uitgegraven waarbij zich in de beer soms ook mooi materiaal bevond. Tevens bevond zich onder de funderingen van de huizen direct aan de Peperstraat een dicht-geworpen ondiepe greppel. Hieruit kon een prachtige smeedijzeren sleutel worden geborgen daterend uit ca. 1550. Daarnaast werden nog het gebied gelegen tussen de voormalige Gereformeerde Kerk aan de Kerkstraat en de tuinen achter de huizen van de West- Voorstraat onderzocht.
Waar komen dan al die grote schotels en potten vandaan?
In 1977 en – 78 werd er gegraven in de tuin van het reeds enkele jaren daarvoor ontruimde Oud Postkantoor aan de West-Voorstraat. Hier werden over vrijwel het gehele perceel puinlagen en afvallagen met veel slachtafval en keramiek aangetroffen. Ook werden aan de zuidzijde van het terrein enkele waterputten met vulling uit de 19e eeuw ontdekt. Wat betreft de puinlagen en afvallagen; er was vrijwel in alle putten sprake van behoorlijk veel slachtafval wat oa. afkomstig was van koeien, varkens, geiten en schapen, maar ook van eenden, kippen en vissen. Het lijkt er sterk op dat vrijwel het gehele dorp, gelegen tussen het gebied van de achtertuinen van de West-Voorstraat en de Kerkstraat vergraven is en ongeveer een meter opgehoogd is . Men heeft destijds de aanwezige klei en zavel afgegraven tot op het onderliggende zand, waarna de kuilen gedempt zijn met puin en afval en de toplaag weer teruggezet werd. In overige tuinen achter de West-Voorstaat is maar weinig tot geen onderzoek gedaan, daar de bijbehorende huizen immers altijd bewoond waren. De gemeente was er toen zeker wel van overtuigd dat er belangrijke vondsten waren gedaan, die iets vertelden over het Beijerlandse verleden? Nee, er was destijds nog geen archeologisch beleid en zo er kon bijvoorbeeld nog in de 80er jaren helaas geen onderzoek worden uitgevoerd bij de afbraak van een oude houten schuur bij de Notaris achter het huis aan de West Voorstraat. Er werd op deze plaats echter geen diepstekend grondverzet verricht, zodat de eventueel aanwezige archeologische resten nog zeker in de bodem aanwezig zullen zijn.
En hoe was het in 2006, toen de nieuwe kademuren aan de haven werden aangelegd?
Inmiddels waren wij als archeologen in de Hoeksche Waard al jaren verrenigd in de Stichting Archeologie Hoeksche Waard (SAH). Ten tijde van de aanleg van de nieuwe kademuren konden er helaas hoegenaamd geen relevante archeologische waarnemingen gedaan worden. Ter hoogte van het brugje bij de Peperstraat werden nog wel enkele houten palen gezien die deel uitgemaakt zouden kunnen hebben van de oude houten brug over de haven. Ook werden er bij de aanleg van kabels ter hoogte van de oude sluis aan de kop van de haven nog enkele fragmenten van een kookpot van rond 1550-1575 aangetroffen.
Wat is de verwachting voor de overige gebouwen en tuinen aan de West-Voorstraat?
Vrijwel zeker is dat de behuizingen aan de West Voorstraat vanaf 1560 zijn gebouwd, bewoond en opgehoogd. Als gevolg hiervan betekend dit ook dat er voor de meeste, zo niet alle terreinen, bij grondverzet archeologische vondsten uit die tijd te verwachten zullen zijn. De archeologische waarden van deze vondsten kunnen van grote betekenis zijn voor de historie en de ontstaansge- schiedenis van het oude dorp Oud-Beijerland.
De hier nu tentoongestelde archeologisch vondsten zijn afkomstig vanuit de tuinen van slechts enkele huizen aan de West Voorstraat. Waarschijnlijk zullen zich in de ondergrond van vele achtertuinen aan de West Voorstraat nog bijzondere vondsten verborgen houden.
12 mei 2010